پروین، زنی مردانه

جایزه پروین اعتصامی

جایزه ادبی پروین اعتصامی که پیش از این هر دوسال یک بار برگزار می‌شد از سال گذشته سه سال یک بار شد. این جایزه با هدف بزرگداشت مقام و شخصیت شاعر نامدار ایران،پروین اعتصامی، رشد و اعتلای خلاقیت و آفرینش‌های ادبی زنان نویسنده فارسی زبان داخل و خارج از کشور برگزار می شود. جایزه پروین این فرصت را ایجاد می‌کند تا زبان فارسی پیوندی باشد بین ادبیات ملل به ویژه درحوزه جهان اسلام و معرفی درست چهره‌های شاخص زنان ادیب و پژوهنده درعرصه ادبیات فارسی. حوزه‌هایی که جایزه ادبی پروین اعتصامی پوشش می‌دهد شامل: شعر، ادبیات داستانی، ادبیات کودکان، ادبیات نمایشی و پژوهش است. این جایزه توسط معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود. داوری وانتخاب کتاب در دو بخش تالیف و ترجمه در سه مرحله انجام می‌شود. اول تمامی کتاب‌ها توسط هیئت سه نفره داوران ارزیابی می‌شود و آثاری که دو رای بگیرد به مرحله دوم راه می‌یابد. در مرحله دوم باز توسط سه نفر ارزیابی می‌شود و کتاب‌هایی که از 100 امتیاز 80 امتیاز بگیرند به مرحله نهایی راه پیدا می‌کنند. مرحله نهایی نشست مشترکی است از داوران و دبیران علمی که در نهایت یک اثر توسط آنها انتخاب می‌شود. معیارهایی که بر اساس آن داوران دست به انتخاب می‌زنند شامل: تاثیر گذاری و ارتقاء سطح ادبی کشور، تازگی، ارزشمندی محتوا، زیبایی زبان، ارزش‌های دینی و معنوی و تاثیرگذاری عمیق بر مخاطب است.

جایزه پروین اعتصامی همیشه نیمه اول سال فراخوان خود را اعلام می‌کند و نیمه دوم سال اقدام به برگزاری جایزه می‌کند. منابع مالی این جایزه از طرف وزارت ارشاد تامین می‌شود. به برندگان بین بیست تا سی سکه بهار آزادی و برای پدیدآورندگان اثر بین پنج تا ده سکه اهدا می‌شود. سالی که گذشت سومین دوره جایزه پروین اعتصامی برگزار شد. این جایزه استقبال خوبی در میان زنان نویسنده پیدا کرده است. نویسندگان و شاعرانی که تا کنون جایزه ادبی پروین را درحوزه‌های مختلف تالیف و ترجمه و شعر به خود اختصاص داده‌اند عبارتند از: اکرم قاسم پور، انسیه خزعلی، زهره پریرخ، طاهره ایبد، عذرا جوزانی، کتایون مزدایور، مژگان کلهر، موگه رازانی، رویا صدر، سوسن طاقدیس، شکوه قاسم‌نیا، عرفان نظرآهاری، چیستا یثربی، فرشته ساری، فروزنده خداجو، فریبا کلهر، لیلی حکیم اللهی، منصوره شریف زاده، نرجس افشاری، نغمه رضایی، افسانه شعبان نژاد، گیتا گرکانی. سهیلا علوی زاده، آتوسا صالحی، پروین سلاجقه، حکیمه دبیران، عاطفه طاهایی، فاطمه علاقه، فرزانه طاهری، فریبا گورگین، کبری بابایی، مریم جعفری آذرمانی، مژگان شیخی، مهرنوش قربانعلی، منصوره تدینی و نیلوفرباقرزاده.

پروین اعتصامی آن قدر ماندگار است  که روند بررسی شعر معاصر زنان بدون او کامل نمی شود

مهرنوش قربانعلی شاعرومنتقد، دانش آموخته  کارشناسی زبان و ادبیات فارسی است. وی درسال 1347 در تهران متولد شد و فعالیت حرفه‌ای خود را ازسال 67 با مجلات تخصصی ادبی ازجمله دنیای سخن، آدینه، گردون، تکاپو، کلک، گیلان زمین، عصر پنجشنبه، فرهنگ توسعه، دریچه، پیام شمال... آغازکرد و به زودی به عنوان چهره‌ای شناخته شده در ادبیات معاصر ایران معرفی شد. وی در سال 87 با مجموعه به وقت البرز برنده جایزه ادبی پروین اعتصامی شد.

خانم قربانعلی انگیزه شما از شرکت در جایزه ادبی پروین چه بود؟

درجایزه ی « پروین اعتصامی » سال 87، کتاب های چاپ شده در سه سال متمادی پیشین براساس آمار آثار منتشر شده ی ناشران امکان نقد وبررسی یافت . به همین ترتیب کتاب « به وقت البرز » نیز دراین چرخه قرارگرفت ودر پی اقبالی که از سوی منتقدان و صاحبنظران به همراه داشت. درهمان سال توانست نامزد نهایی جایزه ی شعرزنان- خورشید و برگزیده ی جایزه ی « پروین اعتصامی » باشد. یعنی حرکتی فردی با انگیزه ی شخصی آن را شکل نبخشیده است.

آیا با شرکت کردن در این جایزه به خواست و منظور خود رسیدید یا خیر؟

با توجه به آنچه در پرسش نخست آمد، از این سوال گذر کنیم.

درباره شعر پروین چه می اندیشید؟

شعر« پروین اعتصامی » مرحله ی گذاری را در شعر زنان رقم می زند وعطفی ست بین شعر مرسوم دوره های پیشین و دوره ای که ادبیات  مونث  و شعر متفاوت زنان توسط  « فروغ فرخزاد  » بنیان گزارده می شود. شعر او حد فاصلی بین این دو را رقم می زند که به تمامی هیچ یک از دوسوی یاد شده را در بر نمی گیرد. از یاد نبریم که ظهور و حضور « پروین اعتصامی » به عنوان شاعری جدی ومستقل آن قدر ماندگار است  که روند بررسی شعر معاصر زنان بدون او کامل نمی شود.

جایگاه شعر زنان را در چه مرحله‌ای می دانید؟

در نقد و بررسی های مکتوب و بحث و نظرهای تدوین شده ای که در این زمینه ارایه داده ام. بسیار به این مبحث پرداخته ام. دوستان را ارجاع می دهم به بحث ومناظره ای که با  آقای « علی اسداللهی» شاعر وروزنامه نگار و گفتگویی که با آقای « سعدی گل بیانی» شاعر و از اصحاب رسانه در این زمینه داشته ام.

برای ارتقاء سطح رشد و آگاهی و خلاقیت نوشتار زنانه چه راه‌کارهایی را پیشنهاد می‌دهید؟

شعر ماهیت وسلوکی درونی و فردی دارد واز هر سوی که به آن بنگریم. امکان های متفاوت و منشور گونه ای را در بر می گیرد، نمی شود راهکاری ارایه داد که در پیش گرفته شود و ارتقایی همه سویه وهمگانی ای را فراهم آورد. شعر زنان در سه دهه ای که گذشت، پیشرفت های قابل تاملی را نشان داده است که در زمینه های زبان ورزی ، ابداع های فرمی و استراتژی های متغیر شعری قابل رویت وپیگیری است.

به نظر شما برگزاری جوایز گوناگون ادبی این مسیر را برای زنان ما روشن‌تر خواهد کرد؟

فرایند تکاپو، تحولات شعری ، جریان های گوناگون شعری  ، با امکان های متفاوتی که دارند، مسیر جوایز را بیشتر می توانند تعین کنند ، جوایز بازنمایی ویاری رسانی به آنچه را که وقوع یافته می توانند به عهده داشته باشند، راه شعر را شاعران می توانند روشن نگاه دارند.

اختصاصا درباره جایزه‌ی ادبی پروین و بخش‌های مختلف آن و برگزیده‌گان این جایزه در این سال‌ها چه می‌اندیشید؟

آن قدر برچند وچون بخش های مختلف وبرگزیدگان اشراف ندارم که درباره ی همه ی سویه های آن و بازتابش کفایت داشته باشد. اما در آن سال ( سال 87) و با بازخوانی ذهنی نام های برگزیدگان و آثار فکرمی کنم با ثمره ی تلاش صاحبان آثار همخوانی تاثیرگذاری داشت.

کمی درباره شکل گیری مجموعه شعر به وقت البرز بفرمایید واین که این اشعار سروده‌های چه سال‌ها و چه حال و هوایی است؟

بعد از« تبصره » که عطفی در کارنامه ی شعری ام محسوب می شود. به گذاری شعری اندیشیدم. این که درجستجوی اشتراکاتی باشم که زیست وسلوک مردم این سرزمین را درگستره ی تاریخ ، آیین ها و میراث شعری  معنا بخشیده است. هرآنچه درحافظه و حیات  تاریخی و شعری مان به همراهی و همسویی بیشتری انجامیده است. « به وقت البرز» فصل هایی چون ، خود عنوان یاد شده که شعری دارای کونولوژی تاریخی با رویکردی ابداعی از حماسه است، « شهادت دوربین مداربسته » شعرهایی با رویکردی به قصص قرآنی و متون  مقدس است و« بیرون قاب قدم بزنیم » که تجربیاتی زبانی ومتکی بر فرضیه های گوناگون فرمی است، را در برمی گیرد.

سوال آخراین که از مجموعه شعرو فعالیت‌های تازه شما چه خبر؟

« کوک تهران» تازه ترین مجموعه ی شعرم است که در سال 89 توسط نشر« آهنگ دیگر » به چاپ رسیده است. در زمینه ی نقد و بررسی  به مجموعه شعرهای امروز ومعاصر در مجلات، روزنامه ها وسایت های تخصصی پرداخته ام که همراه با بحث و گفتگوها وبازتاب های نگاه شعری ام آماده ی انتشار است.