نابهنجاری های اندام تحتانی

(1)

 

بسیاری اوقات، با افرادی رو به رو می شویم که در ناحیه ی زانو، ساق یا کف پا، ناراحتی و درد دارند. گاهی دیده می شود که زانوهای آنان به شکل کمان (پرانتز) در آمده یا به جای این که زانوها از هم دور باشند، به هم نزدیک شده و شبیه x (ضرب در) شده اند. افراد زیادی هم بعد از پیاده روی نسبتاً طولانی، در ناحیه ی ساق یا کف پا احساس درد می کنند. به راستی دلیل این دردها چیست؟ در چه سنی این نابهنجاری ها قابل تشخیص و پیش گیری است؟ آیا این مشکلات با ورزش و حرکات اصلاحی قابل رفع اند؟...

زانوی ضرب دری:

تغییر وضعیت زانوها را از حالت طبیعی به سمت داخل، زانوی ضرب دری می نامند. این نابهنجاری، بر عکس زانوی کمانی (پرانتزی) است و در بررسی استخوان بندی، هنگامی که فرد می ایستد، زانوها به هم نزدیک می شود یا با هم تماس دارد و قوزک های داخلی پاها از هم فاصله می گیرند؛ به نحوی که نزدیک کردن و تماس قوزک های داخلی با هم یا تماس سطح داخلی ساق ها امکان پذیر نیست.

نشانه ها و روش اندازه گیری:

یکی از نشانه های این عارضه آن است که فاصله ی عرضی پاها از هم در هنگام راه رفتن و ایستادن، بیش تر می شود. فرد مبتلا، به تدریج روی لبه ی داخلی پا فشار بیش تری وارد می کند و چنان چه کفش او مورد بررسی قرار گیرد، ساییدگی بیش تر در بخش داخلی کفه ی کفش دیده می شود. علاوه بر این، نابهنجاری پای ضرب دری فرد را به نشستن قورباغه ای متمایل می کند. بهترین سن پیش گیری و تشخیص و رفع این عارضه، سنین ورود به دبستان است.

عوارض:

در نتیجه ی این نابهنجاری، فشاری که هنگام راه رفتن و دویدن یا ایستادن بر پا وارد می آید، بیش تر روی لبه ی داخلی اعمال می شود. این عمل در افت قوس طولی پا مؤثر است و به صاف شدن کف پا کمک می کند.

توصیه های بهداشتی و حرکات اصلاحی

برای اصلاح این نابهنجاری، ضمن اجرای تمرین ها و حرکات اصلاحی، باید توصیه های زیر را مد نظر قرار داد:

-        در صورت وجود اضافه وزن، آن را کاهش دهید.

-        کاری کنید که هنگام راه رفتن، دویدن و ایستادن، لبه ی خارجی پا فعال تر باشد (روی لبه ی خارجی پا فشار بیاورید). به نظر می رسد استفاده از کفی هایی که لبه داخلی ضخیم تری دارند، در بهبود این نابهنجاری مؤثر باشد.

-        چنان چه عادت به نشستن به صورت قوباغه ای دارید، از نشستن به این حالت بپرهیزید و از ضربه زدن به اجسام سنگین مثل توپ مدیسن بال یا ضربه ی شدید به توپ فوتبال با کناره ی داخلی پا خودداری کنید. تمرین های اصلاحی باید به گونه ای طراحی شودکه ضمن ایجاد جنبش پذیری و تحرک در مفصل زانو، موجب تقویت عضلات جانبی داخلی پا و عضلات ساق پا شود. تمرین های دیگری نیز باید انجام داد که باعث کشش و انعطاف عضلات جانب خارجی پا شود.

زانوی کمانی

در زانوی کمانی یا پرانتزی، در ناحیه ی زانو فاصله ی دو کندیل داخلی از هم زیاد می شود.

برخی دلایل ایجاد زانوی کمانی

-        وزن زیاد: فشار بر استخوان ها هم در بچه ها و هم در بزرگسالان، عامل ایجاد زانوی کمانی و ضرب دری است.

-        زمینه ی ارثی: بعضی افراد، زمینه ی ارثی دارند.

-        راشیتیسم نرمی استخوان.

-        شکستگی.

-        قنداق کردن (یا استفاده از پوشک زیاد) در مرحله ی بعد از زود راه افتادن بچه ها.

یادآوری:

نوزاد هنگام تولد، دارای زانوی کمانی طبیعی است. این روند تا دو سالگی ادامه دارد. در این سن، چرخه ی حرکتی از کمانی به ضرب دری سیر می کند. اما بعد به تدریج از حالت ضرب دری خارج می شود به سمت طبیعی می رود. با افزایش سن، اصلاح این نابهنجاری ها به زمان طولانی تری نیاز دارد.

توصیه های بهداشتی و حرکات اصلاحی

-        راه رفتن را به صورتی که پنجه، مستقیم و در مسیر خط پیش رفت قرار گیرد، اصلاح کنید.

-        هنگام راه رفتن، زانوها را به هم نزدیک کنید.

-        زانوها را در زمان نشستن به هم نزدیک کنید یا ببندید.

-        روی لبه ی داخلی پا راه بروید.

در مقاله بعد به بررسی دیگر مشکلات خواهیم پرداخت.

منبع : رشد مدیریت مدرسه

مرکز یادگیری سایت تبیان - گردآورنده : شکوفه باصری

غده های پستانداران

• غده های چربی

پوست اغلب پستانداران از مو (خز) پوشیده شده و تراکم رویش آن بسته به نوع گونه، متفاوت است.

هر مو نیز از برجستگی های مویی می روید که در یک فرو رفتگی یا فولیکول مویی جای دارد.

هر فولیکول نیز به یک غده ی چربی کوچک که ماده روغنی برای نرم کردن موها تهیه می کند متصل است.

• غده های بو دار

در انواع گوناگون، نمونه های غده های بو دار عبارتند از:

غده های اطراف مخرج در خرگوش ها، راسو ها و ...  

این ترشحات در انجام مقاصد گوناگون به جانور کمک می کنند:

رساندن خبر به وسیله ی بو یا مسیر بو برای جانوران دیگر هم گونه،

در زمان تولید مثلث جهت جلب جنس مخالف و

به عنوان یک وسیله ی دفاعی

به کار بردن بو آن هم در این سطح وسیع نشان گر حس بویایی قوی در پستانداران نسبت به سایر مهره داران است.

• غده های عرق

در انسان و اسب غده های عرق ترشح آبکی تولید می کنند که با تبخیر آن رویه ی پوست بدن خنک می شود. 

• غده های اشکی

که رویه ی چشم را مرطوب و تمیز نگه می دارد.

• غده های پستانی

که شیر تولید می کنند.

غده های پستانی معمولا فقط در ماده ها وجود دارد ولی در نر های پستانداران عالی نیز دیده می شود. 

این غده ها، در اواخر بار داری در اثر هورمون پرو لاکتین غده هیپوفیز، فعالیت پیدا کرده و برای دوره ی رشد اولیه بچه، شیر تولید می کنند. و سپس دوباره از فعالیت باز می ایستند.

غده های پستانی در خفاش ها و پستانداران عالی روی سینه واقع شده ولی در سایر گونه ها، روی شکم قرار دارد.

تعداد نوک پستان، بیشتر از تعداد معمولی بچه ها در یک زایمان است. مثلا در اسب و میش و انسان 2 تا، در گاو و جوندگان دیگر، 4، در  و خوک 10 تا 12 عدد می باشد.

• غده های درون ریز

غده هیپوفیز در قاعده مغز قرار دارد. این غده به عنوان «غده رئیس» شناخته می شود، زیرا که هورمون هایی را تولید می کند که سـایر غده ها و اعضا را تحریک و کنترل می کند.

همچنین هورمون هایی را ترشح می کند که رشد بدن، حجم ادرار و حتی انقباض رحم را در طول زایمان کنترل می کنند.

هیپوتالاموس بخشی از مغز است که با غده هیپوفیز ارتباط دارد.

هیپوتالاموس، هورمون هایی به نام عوامل آزاد کننده را ترشح می کند که کارکرد هیپوفیز را کنتـرل می کنند و به عنوان رابط بین دستگاه های عـصبی و غـدد درون ریز عمـل می کنند.

غده تیرویید که در گردن واقع است، هورمون هایی را تولید می کند که متابولیسم را تنظیم می کنند. همچنین برخی از سلول های تیرویید، هورمون کلسی تونین را ترشح می کنند که غلظت کلسیم خون را کاهش می دهد.

چهار غده پاراتیرویید واقع در پشت تیرویید، هورمونی را تولید می کنند که غلظت کلسیم و فسفات خون را تنظیم می کند.

 غده های فوق کلیه، در بالای کلیه قرار دارند. هر غده یک قشر لایه خارجی و یک مدولا (مرکز) دارد. قشر، هورمون های کورتیکواستروییدی یا کورتونی (که در کـمک بـه تنظیم غلظت خونی نمک و قند نقـش دارند) و مقادیر کم هـورمـون هـای مردانه  را تولید می کند. مدولا، اپی نفرین (آدرنالین) و نوراپی نفرین (نورآدرنالین)، را ترشح می کند که در پاسخ به استرس، ضربان قلب و خون رسانی به عضلات را افزایش می دهند.

لوزالمعده پشت معده قرار دارد. لوزالمعده مایعات گوارش کننده ای تولید می کند که به تجزیه غذا کمک می کنند. همچنین هورمون های انسولین و گلوکاگون را ترشح می کند که نقش مهمی را در تنظیم سطح گلوکز خون (قندی که منبع اصلی انرژی بدن به شمار می رود) ایفا می کنند.

تخمدان ها در نوع ماده و بیضه ها در جنس نر