تعصب گرایی (فاناتیسم) چیست؟

تعصب گرایی، سطحی غیر طبیعی از سرسپردگی به یک موضوع خاص می‌باشد، از یک تیم ورزشی گرفته تا یک سبک داستانی خاص. افراد متعصب در شور و اشتیاق خود برای دنباله‌روی از علایقشان از قوانین و اصول اجتماعی سرپیچی می‌کنند و ممکن است کسانی را در این راه ناراحت کنند. از نظر تاریخی، این واژه همواره با تعصبات مذهبی همراه بوده است اما موضوعات بسیاری می‌تواند سرفصل تعصب و دلبستگی زیاد باشد.

چیزهای مختلفی معرف تعصب هستند. یکی حس سرسپردگی با کمترین میزان تحلیل انتقادی یا تفکر که معمولاً با عدم تحمل زیر سوال بردن دیگران می‌باشد. این افراد متعصب را از طرفداران عادی جدا می‌کند. فرد متعصب شدیداً دربرابر هر چیزی که علاقه‌اش را زیر سوال ببرد مقاومت می‌کند. این افراد معمولاً افرادی سرسخت و بااراده هستند و منحرف کردن توجهشان به موضوعات دیگر بسیار دشوار است.

تعصب معمولاً با احساسات بسیار قوی همراه است. افراد نسبت به یک موضوع خاص میل و علاقه زیادی نشان می‌دهند و می‌توانند زمان بسیار زیادی را برای جستجو در آن رابطه یا یاد گرفتن پیرامون آن صرف کنند. علاقه آنها بسیار عمیق و جامع است. این افراد با کسانیکه نسبت به یک موضوع خاص علاقه دارند و می‌توانند زمانی را صرف تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات در مورد آن کنند اما معمولاً سطح سرسپردگی آنها محدودیت دارد، متفاوت هستند.

تعصب در برخی افراد می‌تواند ناسالم شود. افرادیکه نسبت به یک موضوع خاص سرسپرده هستند قادر نیستند بین علایق خود و زندگی اجتماعیشان تعادل ایجاد کنند و برای ارتباط برقرار کردن با دیگران، پیدا کردن کار و رفت‌وآمد در محیط‌های اجتماعی مشکل دارند. وقتی یک فرد متعصب شدیداً سرسپرده یک موضوع خاص باشد، سایر فعالیت‌ها و مسئولیت‌های خود را فراموش کرده و زمان و همچنین پول زیادی را صرف دنبال کردن آن موضوع می‌کند. مثلاً فردی که نسبت به یک خواننده خاص متعصب است، تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد که در تمامی کنسرت‌های او شرکت کند.

تعصب می‌تواند عواقب سیاسی و اجتماعی نیز داشته باشد. تفسیر افراطی ایدئولوژی‌های مذهبی و اعتقادات مطلق‌گرای مذهبی می‌تواند موجب خشونت فرقه‌ای و همچنین اعمال سرکوب‌کننده قانونی شود. تعصبات ورزشی می‌تواند موجب شورش‌هایی شود که به خشونت کشیده شده و موجب مرگ برخی از طرفداران می‌شود. افراد متعصب در اشتیاق دفاع از علاقه‌شان ممکن است مخالفان خود را تهدید کرده یا به آنها آسیب برسانند.

تشخیص نشانه‌های تعصب گاهی بسیار سخت می‌شود. علایقی که توسط افراد متعصب دنبال می‌شود طبیعی هستند و تبدیل شدن از یک طرفداری و دنباله‌روی ساده یک چیز تا تعصب افراطی ممکن است تدریجاً اتفاق بیفتد.